Ντάλτον, σχέδιο του-

Εκπαιδευτικό και σχολικό πρόγραμμα που εφαρμόστηκε στην πόλη Ντάλτον της Μασαχουσέτης, το 1920 με πρωτοβουλία της Έλεν Παρκχερστ, η οποία το εμπνεύστηκε από τις θεωρίες του Μοντεσκιέ και του Ντιούι. Με αφετηρία την αναζήτηση μιας εκπαιδευτικής μεθόδου που να σέβεται όσο είναι δυνατό περισσότερο τις τάσεις, τους πνευματικούς ρυθμούς και τα ενδιαφέροντα του κάθε μαθητή, η Πάρκχερστ οργάνωσε το σχολείο σαν μια «κοινότητα της οποίας ουσιαστική προϋπόθεση είναι η ελεύθερη ανάπτυξη του ατόμου». Το σχέδιο καταργεί τις «τάξεις», όπου τις ίδιες ώρες γίνονται ομαδικά οι ίδιες ασκήσεις και ακούγονται τα ίδια μαθήματα, καταργεί τα ωράρια και τα καθορισμένα βιβλία και απαιτεί κάθε μήνα από τον μαθητή να καταστρώσει ένα πρόγραμμα εργασίας, με τη μορφή ενός κανονικού και συγκεκριμένου γραπτού συμβολαίου που πρέπει να εκτελέσει ο μαθητής μέσα στις είκοσι σχολικές ημέρες του μήνα, εργαζόμενος αυτόνομα μέσα σε μια αίθουσα («εργαστήριο») άρτια εφοδιασμένη με όλα τα βοηθήματα που θα χρειαστεί να συμβουλευτεί και με όλα τα αναγκαία όργανα για τη συγκεκριμένη εργασία. Ο δάσκαλος έχει μόνο τον ρόλο οδηγού, συμβούλου και κριτή των αποτελεσμάτων. Ο μαθητής είναι ελεύθερος να εκλέξει το αντικείμενο, αλλά η εκλογή του είναι ανέκκλητη. Για να εφαρμοστεί ευκολότερα το σχέδιο, χωρίζονται για κάθε ύλη δέκα θέματα το χρόνο, που υποδιαιρούνται σε υποθέματα. Αλλά και ο καθορισμός αυτός δεν έχει αποκλειστικό χαρακτήρα. Η μέθοδος έχει το πλεονέκτημα ότι δίνει συγκεκριμένη έννοια στις ικανότητες του κάθε μαθητή και συνεπάγεται την ηθική δέσμευση, ενώ σέβεται τις ατομικές απαιτήσεις μάθησης. Πολλοί επέκριναν το σχέδιο, γιατί παρουσιάζεται μάλλον μειονεκτικά από την άποψη της διαφοροποίησης της κοινωνικότητας. Επιπλέον, μένει ουσιαστικά παραδοσιακό ως προς τα πνευματικά περιεχόμενα. Το σ. του Ν., που αφορά κυρίως παιδιά από δέκα χρόνων και πάνω, είχε και έχει μεγάλη διάδοση στις αγγλοσαξονικές χώρες, στην Ασία και στην Αφρική.